ĐOÀN VĂN CÁNH1, NGUYỄN THỊ THANH THỦY2
Tóm tắt: Phân cấp trữ lượng khai thác nước dưới đất là phân chia trữ lượng nước dưới đất đã được thăm dò và đánh giá ra làm các cấp bậc có độ tin cậy khác nhau. Độ tin cậy của con số trữ lượng phải dựa vào hàng loạt các tiêu chí. Hiện nay trên thế giới chưa có một bảng phân cấp trữ lượng khai thác nước dưới đất thống nhất, mỗi nước có một quy định riêng.Ở Việt Nam hiện đang sử dụng bảng hướng dẫn phân cấp trữ lượng khai thác nước dưới đất được áp dụng ở Liên Xô trước đây. Tuy nhiên vẫn chưa có tiêu chí phân cấp rõ ràng, làm cho việc áp dụng một cách khó khăn, không thống nhất. Hiện nay chúng tôi đã tiếp cận được bảng phân cấp trữ lượng khai thác khoáng sản cũng như trữ lượng khai thác nước dưới đất mới nhất ở Nga (Russian code) với bảng phân cấp trữ lượng khoáng sản của các nước phương Tây (CRIRSCO template). Hai bảng phân cấp này có những nội dung giống nhau và khác nháu. Cơ sở của các bản phân cấp trữ lượng của các nước phương Tây là dựa trên sự phân bố của mỏ, khả năng tiếp cận tài liệu và yếu tố kinh tế. Ngược lại, ở Liên bang Nga nghiên cứu về phân cấp trữ lượng được phát triển từ năm 1960 của Liên Xô cũ lại dựa trên mục tiêu của công tác thăm dò, kết quả tính toán và báo cáo trữ lượng.
Từ những phân tích đánh giá hai bảng phân cấp trữ lượng nước dưới đất phân tích trong bài báo, trong khuôn khổ nội dung thực hiện đề tài KC08.06/11-15, các tác giả đã đề xuất bảng phân cấp, tên gọi cấp trữ lượng nước dưới đất sử dụng trong hoàn cảnh của Việt Nan, và đặc biệt đề xuất 5 tiêu chí làm cơ sở phân cấp trữ lượng khai thác nước dưới đất.
1. Mở đầu
Phân cấp trữ lượng khai thác nước dưới đất là một khái niệm đã được sử dụng từ những năm 30 của thế kỷ trước nhưng cho đến nay vẫn còn là vấn đề mới, thường xuyên được áp dụng nhưng vẫn chưa có những hướng dẫn cụ thể. Trong công tác điều tra, đánh giá, phê duyệt trữ lượng tài nguyên nước phải đưa ra được con số khai thác bằng bao nhiêu, độ tin cậy của con số trữ lượng đó là như thế nào? Độ tin cậy của những con số đó thể hiện bằng cấp trữ lượng do một hội đồng có thẩm quyền phê duyệt, sắp xếp.
Phân cấp trữ lượng khai thác nước dưới đất là phân chia trữ lượng đã đượcthăm dòvàđánh giára làm các cấp bậc có độ tin cậy khác nhau. Độ tin cậy của con số trữ lượng phải dựa vào hàng loạt các tiêu chí. Hiện nay trên thế giới chưa có một bảng phân cấp trữ lượng khai thác nước dưới đất thống nhất, mỗi nước có một quy định riêng. Ở Việt Nam hiện nay đang sử dụng bảng hướng dẫn phân cấp trữ lượng khai thác nước dưới đất được áp dụng ở Liên Xô trước đây [4]. Tuy nhiên việc áp dụng ở Việt Nam mấy chục năm qua chưa có tiêu chí rõ ràng, dẫn đến sự phân cấp trữ lượng khai thác nước dưới đất khó khăn và không thống nhất.
Sự phân cấp trữ lượng khai thác khoáng sản cũng như trữ lượng khai thác nước dưới đất ở Nga (Russian code) [4, 5, 6] so với các bảng phân cấp trữ lượng khoáng sản của các nước Phương Tây (CRIRSCO template) có những nội dung giống nhau và khác nhau [1, 2, 3].
Cơ sở của các bảng phân cấp trữ lượng của các nước Phương Tây dựa trên sự phân bố của mỏ, khả năng tiếp cận tài liệu và yếu tố kinh tế.
Ngược lại, ở Nga việc phân cấp trữ lượng khoáng sản được phát triển từ năm 1960 ở Liên Xô cũ được dựa trên những mục tiêu của công tác thăm dò, kết quả tính toán và báo cáo trữ lượng.
Chính vì vậy, từ năm 2006, Ủy ban đánh giá tiêu chuẩn báo cáo quốc tế về trữ lượng khoáng sản (CRIRSCO - Committee For Mineral Reserves International Reporting Standards) và Ủy ban quốc gia về trữ lượng khoáng sản có ích của Nga (ГКЗ –Государственная комиссия по запасам полезных ископаемых) đã có những cuộc gặp gỡ để tìm hiểu và thỏa thuận những vấn đề cơ bản trong sự phân cấp trữ lượng khoáng sản, trong đó bao gồm cả tài nguyên nước dưới đất. Hai bên đã ra được bản ghi nhớ được ký vào ngày 22 tháng 10 năm 2008.
Trong bản ghi nhớ ấy, hai bên đã phân tích sự liên kết giữa hai bảng phân cấp trữ lượng của Nga (Russian code) và của các nước Phương Tây (CRIRSCO – template).