Việt Nam nằm trong khu vực khí hậu nhiệt đới gió mùa với đường bờ biển dài vì vậy khí hậu nước ta chịu ảnh hưởng nhiều của biển cùng mạng lưới sông ngòi dày đặc, hàng năm nước ta phải hứng chịu nhiều cơn bão và lũ lụt lớn. Tình hình lũ lụt diễn biến ngày càng phức tạp, không theo quy luật như trước đây, tần suất tăng lên, cường độ mạnh hơn rõ rệt. Bão lũ không chỉ gây thiệt hại về người của cải mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng tới cuộc sống sinh hoạt của người dân.
Sau mưa lũ, tại những vùng bị thiên tai lũ lụt, nguồn nước thường bị bẩn, ô nhiễm do các chất thải từ cống rãnh, bùn đất, xác động vật chết,… lẫn vào nước nước sông, suối, ao hồ. Tại các khu vực bị ngập nước, các nguồn nước, công trình cấp, thoát nước, công trình vệ sinh bị phá hủy khiếntình trạng thiếu nước sạch sinh hoạt càng trở nên nghiêm trọng. Thiếu nguồn nước sạch để sử dụng trong mùa mưa bão là vấn đề gây khó khăn và nguy hiểm tới sức khỏe của chúng ta. Nguồn nước nhiễm bẩn, vi khuẩn, vi-rút và ký sinh trùng có điều kiện sinh sôi, phát, dẫn đến lan truyền mầm bệnh. Các bệnh dễ mắc phải như bệnh về ngoàida (mẩn ngứa, mụn nhọt, nấm chân tay, nước ăn chân, ghẻ lở, viêm da, viêm nang lông,…), các bệnh về đường ruột và đường tiêu hóa (tiêu chảy, tả, thương hàn), các bệnh về mắt (đau mắt đỏ, mắt hột), bệnh phụ khoa do tắm nước bẩn,…
Người dân vùng mưa lũ có thể sử dụng các biện pháp làm sạch nước đơn giản để có nguồn nước sinh hoạt an toàn trong và sau mưa lũ, bảo đảm sức khỏe và phòng tránh các dịch bệnh xảy ra. Để ứng phó trong điều kiện đó, chúng tôi đề xuất ra phương án sử dụng thiết bị lọc nước tạm thời trong mùa lũ lụt khi nguồn nước sông suối bị đục do bùn đất từ thượng nguồn kéo về, hệ thống cấp nước sạch tập trung của địa phương không hoạt động được vì mất điện,nước ngập…
Nước mặt tại các sông suối được thu gom, và được đánh phèn. Dùng lấy miếng phèn chua khoảng (khoảng 1g) hòa tan phèn vào một gáo nước rồi đổ vào xô đựng nước khoảng 20 – 25 lít và khuấy đều. Sau 30 phút khi cặn đã lắng xuống đáy thì gạn lấy nước trong. Nước làm sạch bằng phèn chua chỉ sử dụng để tắm rửa, cần được đun sôi hoặc khử trùng nếu sử dụng để ăn uống. Đổ nước vừa đánh phèn vào thùng nhựa (khoảng 60-80lit). Nước được lọc trong thùng lọc được thể hiện bên dưới:
Sơ đồ thùng lọc nước
Trong quá trình lọc nước sơ bộ bằng cát thô các chất bẩn vô cơ cơ bản được giữ lại phía trên. Nước sẽ thu qua các lỗ lọc phía dưới ra qua van sẽ tương đối trong. Nước qua thùng lọc được cho vào các bể chứa. Để đảm bảo hơn, trong các bể chứa được khử trùng bằng Cloramin B (vào mùa lũ lụt, nhân dân nên mua dự trữ,hoặc các trạm y tế địa phương có thể có cấp phát để khử trùng nước uống) đảm bảo nước sử dụng. Khi người dân dùng nước để ăn uống nên đun sôi để đảm bảo an toàn.
Sau một thời gian thùng lọc bị cặn bẩn thì cần rửa cát lọc. Khi rửa lọc thùng lọc thì đổ nước vào, khóa van (ký hiệu 05 trên hình vẽ), khuấy cho tan cặn trên mặt cát rồi mở van (ký hiệu 06 trên hình vẽ) xả nước rửa cát lọc.
Phương án này sử dụng tạm thờilàm trong và khử trùng nước giúp người dân có được nguồn nước sinh hoạt đảm bảo vệ sinh tại chỗ trong mùa mưa lũ, bảo đảm sức khỏe và phòng tránh dịch bệnh.Khi tiếp xúc với các hóa chất khử trùng, phải trang bị găng tay cao su, khẩu trang,...
Ngoài ra, các biện pháp vệ sinh thông thường khác cần được thực hiện như đun nấu kĩ thức ăn, nước uống, không uống nước lã, nước đá mất vệ sinh, rửa tay bằng xà phòng trước khi ăn uống, sau khi đi vệ sinh, thu gom rác thải đúng nơi quy định;…Đồng thời, người dân cũng cần sử dụng tiết kiệm nguồn nước sạchđể hạn chế tình trạng thiếu nước.
Nguồn: Ban biên tập Liên hiệp khoa học địa chất nước khoáng